Wsparcie finansowe w rodzinie to piękny gest i często życiowa konieczność. Rodzice pomagają dzieciom w zakupie pierwszego mieszkania, dziadkowie przekazują wnukom oszczędności na start w dorosłość. Jednak w momencie, gdy w grę wchodzą większe kwoty lub nieruchomości, pojawia się widmo podatku od spadków i darowizn. Na szczęście polskie prawo przewiduje potężny przywilej dla najbliższej rodziny, który pozwala całkowicie uniknąć tego obciążenia.

Kluczem do sukcesu jest jednak ścisłe przestrzeganie określonych procedur. Jeden błąd formalny może kosztować nas tysiące złotych. W tym praktycznym poradniku wyjaśniamy, kto należy do uprzywilejowanej „grupy zerowej” i jakie kroki należy podjąć, aby przekazanie pieniędzy, mieszkania czy samochodu było w 100% legalne i wolne od podatku.

„Grupa zerowa” – kto może skorzystać z pełnego zwolnienia?

Pełne zwolnienie z podatku od darowizn dotyczy wyłącznie osób zaliczanych do tzw. zerowej grupy podatkowej. Jest to ścisły, zamknięty katalog członków najbliższej rodziny. Należą do niej:

• małżonek,
• zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki),
• wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie),
• pasierb,
• rodzeństwo,
• ojczym i macocha.

Co ważne, do tej uprzywilejowanej grupy nie należą teściowie, zięć ani synowa. Darowizny od nich podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych dla I grupy podatkowej.

Darowizna pieniędzy lub samochodu – dwie złote zasady

To najczęstsza forma wsparcia, ale i pole, na którym najłatwiej o kosztowny błąd. Aby skorzystać z pełnego zwolnienia z podatku przy darowiźnie pieniędzy (lub innych rzeczy ruchomych, np. samochodu), należy łącznie spełnić dwa warunki, o ile wartość darowizny przekracza kwotę wolną od podatku (obecnie 36 120 zł od jednego darczyńcy w ciągu 5 lat).

1. Zgłoszenie do urzędu skarbowego (formularz SD-Z2)

Otrzymanie darowizny należy zgłosić do właściwego urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2. Masz na to 6 miesięcy od dnia otrzymania środków. Przekroczenie tego terminu, nawet o jeden dzień, powoduje bezpowrotną utratę prawa do zwolnienia i konieczność zapłaty podatku.

2. Udokumentowanie przelewu

To warunek absolutnie kluczowy. Przekazanie pieniędzy musi być udokumentowane. Oznacza to, że środki muszą trafić do obdarowanego:

• przelewem na rachunek bankowy,
• przekazem pocztowym,
• lub przelewem na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (SKOK).

Uwaga! Gotówka przekazana „do ręki” nie kwalifikuje się do zwolnienia z podatku! To najczęstsza pułapka, w którą wpadają podatnicy. Nawet jeśli zgłosisz taką darowiznę na druku SD-Z2, urząd skarbowy ją opodatkuje, ponieważ nie został spełniony warunek udokumentowania przelewu.

Darowizna nieruchomości (mieszkanie, dom, działka) – tu pomaga notariusz

W przypadku darowizny nieruchomości procedura jest znacznie prostsza z perspektywy obdarowanego.

• Przeniesienie własności nieruchomości musi odbyć się w formie aktu notarialnego. Bez wizyty u notariusza umowa darowizny jest nieważna.
• Notariusz pełni rolę płatnika i ma obowiązek zgłosić fakt zawarcia umowy do urzędu skarbowego.

Dzięki temu obdarowany nie musi już samodzielnie składać formularza SD-Z2. Wszystkie formalności podatkowe załatwia za niego notariusz, który w akcie notarialnym powoła się na prawo do zwolnienia z podatku dla zerowej grupy.

FAQ – najczęstsze pytania i pułapki

Co się stanie, jeśli spóźnię się ze złożeniem SD-Z2?

Utracisz prawo do pełnego zwolnienia. Będziesz musiał złożyć zeznanie podatkowe na druku SD-3 i zapłacić podatek na zasadach ogólnych dla I grupy podatkowej, który może wynieść od 3% do 7% od nadwyżki ponad kwotę wolną.

Rodzice dają mi pieniądze na wkład własny. Czy mogą mi je dać w gotówce?

Absolutnie nie, jeśli chcesz uniknąć podatku. To klasyczna pułapka. Rodzice muszą przelać pieniądze na Twoje konto bankowe. W tytule przelewu warto wpisać „Darowizna dla syna / córki”. Dopiero z własnego konta możesz przelać środki deweloperowi lub sprzedającemu.

Dostałem darowizny od mamy i od taty. Jak liczyć limit?

Kwota wolna od podatku, która nie wymaga zgłoszenia (36 120 zł), liczy się od każdego darczyńcy osobno. Oznacza to, że możesz otrzymać np. 35 000 zł od matki i 35 000 zł od ojca w ciągu 5 lat i nie musisz zgłaszać żadnej z tych darowizn. Jeśli jednak dostaniesz od jednego rodzica np. 40 000 zł, musisz zgłosić całą tę kwotę.

Czy muszę być pełnoletni/a, żeby przyjąć darowiznę?

Nie, darowiznę może otrzymać również osoba małoletnia. Jednak w przypadku darowizn o dużej wartości (np. nieruchomości) na przyjęcie jej w imieniu dziecka zgodę musi wyrazić sąd rodzinny, ponieważ jest to czynność przekraczająca zwykły zarząd majątkiem dziecka.